Heel Frankrijk is bezet door fonctionnaires, ambtenaren van stand, bij voorkeur opgeleid bij de ENA (l’Ecole Nationale d’Administration). Ze kennen elkaar. Ze houden elkaar de hand boven het hoofd. Altijd. En zo verandert er nooit iets in Frankrijk. Heel Frankrijk? Nee, een kleine gemeente in de Provence blijft moedig weerstand bieden aan de ENAnimisering van het openbaar bestuur.
Zo zou Jacques Bompard, sinds 1995 burgemeester van de gemeente Orange voor het Front National (FN) zijn politieke strijd graag zien. Bompard mag graag een vergelijking trekken tussen zijn gevecht met de gevestigde orde en de rijke historie van de stad Orange. Prins Maurits van Oranje-Nassau liet in 1620 een enorm kasteel bouwen op de heuvel die over het aloude maar zwaar verarmde onafhankelijke Prinsdom van Orange uitkeek. Hij maakte er een protestantse vesting van in een omgeving die tot in de verre uithoeken katholiek was. Dat moest wel fout gaan…. De Franse koning Lodewijk XIV is de stad diverse malen binnengevallen, maar moest die weer teruggeven na een boze reactie van de toen machtige Oranje- Nassau familie. In 1660 nam Lodewijk de stad definitief in en vernietigde het kasteel. Sinds het Verdrag van Utrecht van 1713 hoort Orange ook officieel bij Frankrijk

In 2006 gaat het in Orange niet meer om een gevecht tussen katholieken en protestanten, maar om een gemeenschap die een FN-burgemeester heeft gekozen temidden van gemeentes met burgemeesters van gevestigde partijen als de PS (Parti Socialiste) of UMP (l’Union pour un Mouvement Populaire). Bompard werd met grote meerderheid van stemmen herkozen bij de verkiezingen van 2001. Langzamerhand worden de messen weer geslepen, voor de verkiezingen van 2007 en Bompard streeft naar een derde termijn. Tijd voor een bezoekje.

Het Rhônedal ontrolt zich in al zijn pracht voor de ogen van de reiziger die de Route Nationale 7 (N7) afzakt voorbij Lyon. Scherpe heuvels en rotspartijen worden afgewisseld door beboste hellingen en glooiende wijnvelden. Af en toe is de brede Rhône zichtbaar vanaf de weg, eerst geflankeerd door een kerncentrale en verderop door een Middeleeuws kasteel.

De N7 is bijna overal vierbaans en prachtig onderhouden. Bij Valence breekt de lucht open en de beroemde diepblauwe Provençaalse hemel verwelkomt de reiziger. Officieel begint de Provence pas bij het plaatsje Bollene, waar de weg de grens van het departement Vaucluse passeert. Na nog enkele dorpen waar de N7 zwierig omheen danst vernauwt de weg zich bij de brug over de Aigues, een zijrivier van de Rhône.

Dan doemt een stad op waar de Route Nationale niet met een mooie bocht omheen voert. Het is Orange, de enige stad langs de hele route van de N7 die voert van Lyon naar Nice, waar er geen rondweg is. Al het doorgaande verkeer perst zich door de straten van een buitenwijk en kruipt dan in een nauwe bocht rond de beroemde Arc de Triomphe van Orange. Na de Arc volgt er een nog nauwer straatje met afbraakwoningen. Het verkeer staat er bijna altijd vast voor een woud aan stoplichten. Met een vertraging van al snel een half uur komt de doorgaande reiziger dan eindelijk aan de zuidkant de gemeente Orange weer uit. De N7 gaat verder, weer prachtig vierbaans, in de richting van Avignon.

In Orange heeft Bompard in zijn eerste ambtsperiode de gemeentelijke belastingen met 10% verlaagd en tegelijkertijd de binnenstad een grote opknapbeurt gegeven. Er is meer politie op straat en de criminaliteit, met name onder de grote Algerijnse bevolkingsgroep, is gedaald. Het stadje ziet er vandaag zichtbaar veel schoner uit dan vijftien jaar geleden. Bompard heeft ook het aantal ambtenaren verminderd en enkele heilige subsidie-huisjes afgebroken die de vorige bestuurders hadden ingericht voor hun politieke vriendjes. Dit tot woede van de gevestigde politieke partijen, maar tot vreugde van de bevolking, die hem in 2001 dan ook met grote meerderheid van stemmen heeft herkozen.

Overigens ging Bompard de verkiezingen in onder eigen naam. Nergens in de pamfletten of in de verkiezingspraatjes kwam de term “Front National” voor. Later is hem dat nog ernstig kwalijk genomen door Jean-Marie le Pen, zijn politieke voorman.
Ook in de moslimwijk Fourchesvieilles bleek Bompard ruim de meerderheid van de stemmen gehaald te hebben. Een FN-politicus die door de moslimgemeenschap wordt ondersteund? Jazeker. Peter Schumacher, politicoloog, voormalig directeur van het CDA-partijbureau in Limburg en tegenwoordig inwoner van Orange legt uit:
“De overheid doet weinig voor de Noordafrikanen. Er is grote werkloosheid, de uitkeringen staan onder druk, ambtenaren op alle niveaus worden gezien als de vijand. Maar die zijn ook Bompards vijand. Ondanks de antibuitenlanders retoriek die ook Bompard af en toe niet kan onderdrukken, lijkt de moslimgemeenschap gekozen te hebben voor het adagium: “de vijand van mijn vijand is mijn vriend.”

Na 2001 is Bompard onverdroten voortgegaan met zijn hervormingsprogramma. Zolang de plannen binnen de gemeentebegroting konden worden gefinancierd bleek Bompard een goed ontwikkeld gevoel te hebben voor wat de inwoners van zijn gemeente belangrijk vinden. Toch lijken veel projecten stil te vallen, waar Bompard de hulp of deelname van departementale of nationale overheden nodig heeft.

Een goed voorbeeld is de herinrichting van het gebied rondom de Arc de Triomphe. De gemeente heeft een prachtig plan opgesteld en geld vrij gemaakt voor het opknappen van gebouwen, wegen en parken en UNESCO heeft een substantieel bedrag toegezegd voor restauratie van de Arc, onder voorwaarde dat het verkeer in de onmiddellijke nabijheid van de Arc wordt teruggedrongen. Een belangrijke voorwaarde voor het uitvoeren van dit plan is de aanleg van een rondweg, zodat al het doorgaande Noord-Zuid verkeer op de N7 om, in plaats van door de nauwe stad wordt geleid. Rondom de Arc komt dan alleen nog maar bestemmingsverkeer.

De nationale overheid is verantwoordelijk voor de Routes Nationales en de plannen voor de rondweg moeten dan ook door Parijs gemaakt en uitgevoerd worden. Al in het begin van de jaren negentig is vastgesteld dat de rondweg van de N7 om Orange een hoge prioriteit had. Anders dan in Nederland is de Franse staat behoorlijk voortvarend in het aanleggen van
nieuwe wegen. Het plannings- en onteigeningsmechanisme werkt in Frankrijk ook veel sneller dan in Nederland. Dus als de overheid wil, kan er binnen een paar jaar een weg liggen, indien de noodzaak is aangetoond.

Maar niet in Orange.
Schumacher: “Jacques Bompard heeft geen vrienden in Parijs. Hij kan geen partijgenoten bellen om vanuit Parijs een steuntje te geven voor de aanleg van de rondweg. Sterker nog, Bompards vrienden worden uitgespuugd door de Franse politieke en ambtelijke elite.” Openlijke tegenwerking vanuit Parijs kan natuurlijk nooit aangetoond worden, maar langzamerhand begint de bevolking van Orange zich af te vragen of die hoognodige rondweg er wel ooit komt zolang Bompard burgemeester is. Ondanks zijn goede werken voor Orange, kon dit bij de verkiezingen in 2007 wel eens het politieke einde betekenen voor deze hedendaagse Prins van Orange, eenzaam FN-politicus in een zee van UMP en PS.

Wim van Teeffelen

Noot redactie:
Hartelijk bedankt, Wim! Zo komen we het weekend wel door.