Wellicht dat sommigen van de doorgewinterde Frankrijkfans er al eerder van hoorden, maar ik ben onlangs op het spoor gekomen van een heel bijzonder authentiek Frans tijdverdrijf. Dat kwam zo:
Laatst liep ik door ons dorpje en daar, op het grind onder de platanen, stond een groepje oudere mannetjes te praten. Het viel me op dat er telkens één een soort demonstratie hurkentoiletpoepen weggaf. Hij ging door de knieën, deed alsof hij heel zwierig afveegde en stond weer op. Nieuwsgierig naderbij gekomen bleek dat ik mij vergiste. Het hurkende mannetje gooide iets weg, waarbij hij een vreemde onderhandse techniek hanteerde. Het hurken hoorde daar kennelijk bij. Met iets van antropologische tevredenheid ontdekte ik dat het hier een origineel autochtoon balspel betrof. Hier moest ik het fijne van weten.
Ik zette mij naast een toeschouwer en vroeg wat de bedoeling was. Hij legde uit dat er eerst een klein doelballetje werd weggegooid (de ‘but’), en dat vervolgens ieder om de beurt er mijn zijn eigen, zware metalen ballen zo dicht mogelijk bij moest zien te geraken. Daarbij is veel veroorloofd. Het is bijvoorbeeld ook toegestaan een door de ander hinderlijk dichtbij geplaatste bal met een welgemikte worp te doen wegstuiteren. Geamuseerd keek ik toe. Het spel werd met een groot sérieux gespeeld. Men discussieerde over de techniek, de strategie en interpretaties van de spelregels. Als niet geheel duidelijk was welk van de opponenten aan het eind van een spel het dichtst bij de ‘but’ was geland, werden met behulp van een koordje de afstanden vergeleken om een winnaar aan te kunnen wijzen. Wonderlijk om te zien hoe de mannetjes in hun spel op gingen. Ze vergaten zelfs hun shaggies, die uitgedoofd tussen hun lippen hingen terwijl ze hun beurt afmaakten. Ik vroeg mijn informant of dit een lokaal gebruik was, maar hij verzekerde mij dat dit spel door heel Frankrijk gespeeld wordt. Het heet petanque: knikkeren voor bejaarden.
Thuisgekomen ben ik eens gaan zoeken. En warempel. Er is zelfs een echte bond! Het schijnt dat honderdduizenden in Frankrijk dit spel spelen. En niet alleen in Frankrijk. Knikkeren voor bejaarden is zelfs tot seniorenkringen in Nederland doorgedrongen. Al heet het daar Jeu de Boules: balspel. Treffend.
via